Bijnieruitputting (c.q. burn-out), het stress-syndroom van de 21e eeuw

Ik wilde weten waardoor bijnieruitputting ontstaat en hoe je het tijdig kunt signaleren en, niet onbelangrijk, kunt voorkomen. Tegelijkertijd zocht ik uit hoe je er het beste mee om kunt gaan als je dan toch al te lang de signalen van je lijf genegeerd hebt. Ondertussen mag ik me Trainer Hormoonfactor noemen. Tijdens deze opleiding heb ik veel geleerd over het hormoonstelsel.

Eigen ervaring

In 2015 stiefelde ik "vrolijk" een periode in waarvan ik never nooit gedacht had dat het mij zou "overkomen". Ik kan me mijn schaamtegevoel nog als de dag van gisteren herinneren. Vreselijk vond ik het, niemand mocht het weten. Want, ik faalde. En, ik voelde me zwak. Wat zou iedereen ervan denken? Gelukkig is dit verleden tijd. Het kan zo ontzettend cliché klinken als maar zijn kan, maar nu ben ik blij dat dat ik die fase heb doorgemaakt. Waarom?! Hoor ik je denken. Ik zal nu nooit meer de signalen van mijn lijf negeren en dingen doen waar ik niet gelukkig van word of niet achter sta. Dat is toch het mooiste cadeau wat je jezelf kunt geven?

Dat betekent niet dat ik iedereen een burn-out toewens. :-) Integendeel. Mijn doel is om mensen bewust te maken dat je de signalen van je lichaam niet moet negeren. Ze zijn er niet voor niks en neem ze dan ook vooral serieus zodat je een burn-out kunt voorkomen.

Wat gebeurt er in je lichaam bij stress?

Ons lichaam heeft twee bijnieren. Dit zijn twee kleine organen die als een soort kapje op je nieren liggen. Je bijnieren hebben een belangrijke functie. Er worden verschillende belangrijke hormonen aangemaakt. De meeste bekende hormonen zijn adrenaline en cortisol.

Adrenaline en cortisol

Adrenaline doet zijn werk bij een stresssituatie die acuut is. De adrenaline wordt aangemaakt en via je autonome zenuwstelsel razendsnel verspreid. We hebben het allemaal wel een keer meegemaakt: een situatie waar je je onbehaaglijk of onveilig voelde waar je zo snel mogelijk weg wilde. In de oertijd had men dit nodig om te kunnen vluchten of vechten. Het zorgt voor een verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk, aangespannen spieren, scherper horen en zien en ongekend veel kracht als het nodig zou zijn.

Kort na de adrenalinestoot wordt er ook cortisol aangemaakt. Dit is een mildere vorm en je lichaam kan het hierop veel langer volhouden. Telkens als je last hebt van stress maken je bijnieren het hormoon cortisol aan. Daarom wordt het ook wel het stress-hormoon genoemd. De aanmaak van cortisol is niet per definitie slecht en soms zelfs gezond. Je wordt er alerter door en tegelijkertijd bewuster van je omgeving. Dit komt van pas als er gevaar dreigt en je snel moet handelen.

Herken stress tijdig

In de ochtend bij het opstaan is je cortisolspiegel van nature het hoogst. Daarnaast werkt het als een ontstekingsremmer. Wanneer je doorlopend (lees: jaren) last hebt van stress om wat voor reden dan ook, maken je bijnieren continu cortisol aan en raken ze uiteindelijk uitgeput. Dit is de reden dat mensen vaak ziek worden wanneer zij bijvoorbeeld op vakantie gaan na langdurige stress. Je bent vermoeid en hebt geen energie meer. De bijnieren maken dan te weinig of helemaal geen cortisol meer aan. Dit gebeurt niet zomaar van de één op de andere dag. Daarom is het zo belangrijk de signalen van je lijf serieus te nemen. Te lang stress hebben is voor niemand goed. Wanneer je bijnieren uitgeput zijn ben je verder van huis en duurt het herstel ervan langer dan je zou willen. Een burn-out komt momenteel bij 1 op de 7 mensen voor.

Aantal symptomen bijnieruitputting

• Je staat moe op, ook na een goede nachtrust
• Laag energieniveau
• Prikkelbaar, niet meer goed om kunnen gaan met stressvolle situaties
• Verlaagd libido
• Niet goed herstellen na een griep of verkoudheid
• Constant trek in suikers en zout
• Concentratieproblemen
• 's Avonds niet goed in slaap kunnen vallen
• Verhoogde bloedsuikerspiegel
• Stemmingswisselingen
• Besluiteloosheid
• Gewichtstoename
• Spijsverteringsproblemen

Wat kunt je er zelf aan doen?

Allereerst signaleren

Waardoor heb je klachten? Wat zijn de bronnen waar je stress van krijgt? Dit kan zowel op privé als zakelijk gebied zijn. Zoek uit waar je stress door ervaart en probeer oplossingen te vinden die stress verminderen. En zoek hulp indien nodig, je hoeft het niet alleen te doen.

Eet gezond

Vermijd zoveel mogelijk suikers, snelle koolhydraten en E-nummers. Dit lijkt een enorme opgave, maar wanneer je de etiketten gaat lezen in de supermarkt, zal je merken dat veel producten ingrediënten bevatten die helemaal niet gezond voor ons zijn. Wanneer je hier teveel van binnen krijgt, kan het als stress ervaren worden door je lichaam. Dat komt omdat je er misschien intolerant of allergisch voor bent zonder dat je het door hebt. In het boek Hormoonbalansdieet van Ralph Moorman staan mooie voorbeelden van recepten. Probeer alcohol en koffie te vermijden.

Ontspannen

Probeer een manier voor jezelf te vinden waarbij je kan ontspannen. Dit is voor iedereen weer anders. Zelf gedij ik goed bij ontspanningsoefeningen, yoga en meditatie. Ook wandelen is goed voor ons lichaam én geest. Test uit waar jij bij ontspant en probeer het eigen te maken. Je zult er uiteindelijk profijt van hebben.

Supplementen

Bepaalde supplementen kunnen de bijnier soms helpen: vitamine B complex, vitamine C en D3, magnesium, ashwagandha (kruid) of rhodiola (kruid). Supplementen zijn natuurlijk niet de oplossing, maar kunnen ondersteuning bieden.

Beweging

Dan heb ik het over de juiste manier van bewegen. Heel hard gaan trainen als je al uitgeput bent is geen goed idee. Als je toch krachttraining wilt doen, ga dan voor een kortdurige training. Wandelen is effectief. Dit kan overal en op elk moment van de dag dat het jou uitkomt. Yoga of ontspanningsoefeningen zijn ook mooie manieren om te ontspannen.

Wil je meer weten na het lezen van het bovenstaande? Dan is het boek Bijnieruitputting, het stresssyndroom van de 21e eeuw, van James L. Wilson een aanrader.

Heb je mijn blog gelezen en heb je het gevoel dat je al te lang met stress-klachten rondloopt, voel je dan vrij om contact met me op te nemen. anita@wearepink.nl

Telkens als je last hebt van stress maken je bijnieren het hormoon cortisol aan. Daarom wordt het ook wel het stress-hormoon genoemd.

Dit artikel is geschreven door Anita de Haas.