Hoe ga je mindful om met verdriet, pijn en tegenslag?

Instinctief verzetten we ons tegen pijn. Het is een natuurlijke reactie, om onszelf te beschermen. Maar, we kunnen nou eenmaal niet alle vormen van lijden uitbannen en verzetten tegen pijn kan juist een averechts effect hebben. Wanneer we bijvoorbeeld bang zijn voor fysieke pijn, dan zal ons lichaam verkrampen en daardoor verergert de pijn. Datzelfde geldt ook voor emoties een gevoelens die we niet fijn vinden. We zijn heel goed in het onderdrukken van deze vorm van lijden, maar het gaat hierdoor niet weg. Pijn zal altijd een andere uitweg zoeken.

De belichaming van lijden.

Stel je nu eens voor dat ik de belichaming ben van lijden. Ik woon bij jou in huis en heb daar een eigen kamer. Zo nu en dan komen we elkaar tegen. Als ik behoefte heb aan aandacht dan vraag ik jou om een koekje. Ik ben dol op koekjes en mijn behoefte aan zoetigheid is groot. Het maakt niet uit hoeveel, hoe vaak of welke koekjes je me geeft: ik vraag steeds om meer. Hoe meer koekjes ik krijg, hoe meer behoefte ik heb aan NOG meer. Binnen no time verander ik in een grotere, forsere versie van mezelf. Ik neem -letterlijk- steeds meer ruimte in.

Jij beseft dat er een ongezonde situatie is ontstaan. Er moet iets veranderen. Je besluit om me niet meer zoveel koekjes te geven. Voor mij komt dat als een grote schok: je breekt het 'pact' dat er onbewust is ontstaan. Naast een enorme onzekerheid, voel ik ook een onbedwingbare behoefte aan koekjes. Ik ben gewend geraakt aan die grote hoeveelheid die je me gaf en ik trek alles uit de kast om jou over te halen om mij weer te voorzien van meer koekjes. Ik word boos, ik slijm, ik chanteer, stampvoet, huil en gooi met spullen. Kortom, ik doe er alles aan om jou helemaal gek te maken.

De reacties die dit bij jouw losmaakt, zijn grofweg in te delen in 3 verschillende.

1. Je neemt je verlies.
Eerst ga je het gevecht met me aan. Je geeft niet toe aan mijn behoeftes. Maar, uiteindelijk weet je niet meer wat je met me aan moet. Ik win en jij geeft me de koekjes die ik wil. Hoewel onze relatie gelijkwaardig leek, is dat niet zo. Jij bent de slaaf van mijn behoeften. Jij doet er (onbewust) alles aan om mij tevreden te stellen, zodat alle drama achterwege blijft. Voor mij is dit een ideale situatie om te groeien. Ik heb geen controle over mezelf en eet precies zoveel als ik wil. Dat is veel en dat zal steeds meer worden. Ik word forser en forser waardoor ik jou -letterlijk en figuurlijk- zal overstijgen.

2. Geen ruimte voor mij.
Je kunt ook het besluit nemen om me te negeren. Je gaat er vanuit dat ik de strijd vanzelf opgeef. Je schenkt geen enkele aandacht meer aan mijn driftbuien en andere manieren waarop ik probeer om je aandacht te trekken. Je negeert me en gaat door met wat je aan het doen was. Dat drijft mij tot waanzin en mijn manieren om jou uit je tent te lokken worden steeds grootser en gekker. Alles in de hoop dat jij uiteindelijk toch de strijd opgeeft. En geloof me, de kans is groot dat je dat uiteindelijk doet en ik win.

3. Wel aandacht, geen koekjes.
Een laatste mogelijkheid is dat je me wel aandacht geeft, maar...geen koekjes. Als ik voor de zoveelste keer begin met schreeuwen, neem je me op schoot en leg je geduldig uit waarom je deze keuze hebt gemaakt. Je troost me, geeft me aandacht en zoekt samen met mij naar een oplossing. Je behandelt me gelijkwaardig, neemt me serieus en gaat tegelijkertijd niet over je eigen grenzen heen. Er ontstaat een situatie waarin we communiceren, daadwerkelijk contact hebben met elkaar en inzicht krijgen in elkaar.

Omarm je lijden.

Je begrijpt vast dat reactie nummer 3 de meest wenselijke situatie creëert. Lijden is een deel van het mens-zijn, een onderdeel van je leven. Je kunt het niet wegsturen, maar je kunt je er wel tegen verzetten of het negeren. Beide reacties leveren een onwenselijke situatie op. Het lijden zal alles uit de kast trekken om gezien, gehoord of gevoeld te worden. Het maakt zich groter dan het werkelijk is. Hetzelfde gebeurt op het moment dat jij je lijden continu aan het voeden bent. Wanneer je keer op keer je eigen negatieve of angstige gedachten bevestigt, geef je voeding aan je lijden. Het krijgt op die manier de kans op uit te groeien tot iets vreselijk groots. Door je lijden te erkennen, aan te kijken en te aanvaarden, geef je het ruimte om er te mogen zijn. Je kunt luisteren naar het verhaal erachter: wat is de boodschap achter dit lijden? Kun je daar iets mee doen? Kun je daar iets van leren? Of, wil je daar iets mee doen?

Lijden hoeft je niet te overrulen, maar het mag er wel zijn. Jouw lijden heeft een functie, een boodschap. Dat hoef je niet te negeren, maar je hoeft het ook niet groter te maken.

Oefenen in lijden.

De volgende keer dat je te maken krijgt met teleurstelling, pijn, verdriet, of woede kun je oefenen met de derde reactie. Neem een moment de tijd en ga ergens rustig zitten. Breng al je aandacht naar het lijden dat je ervaart en ga dat eens nader bekijken. Wat voel je precies? Waar voel je het in je lichaam? Welke gedachten en emoties heb je erbij? Welke reactie(s) roept het op? Nadat je jezelf de tijd en ruimte hebt gegeven om dit te ervaren, neem je wat meer afstand van het lijden. Kijk vanaf een afstandje objectief naar jezelf en maak dan een keuze: hoe ga je nu reageren op dit lijden...?

Dit artikel is geschreven door Sabrina Soephan.

Pijn heeft een functie, een boodschap.