Hoe gezond en duurzaam is het gebruik van soja?

De soja-productie heeft al jarenlang een slecht imago. En dat is heel terecht. Omdat onze veestapel zo enorm groot is, is er ook een heel veel soja nodig om al dat vee te kunnen voeren.

De sojaproductie voor het vee is huge.

De sojaproductie voor het vee is grootschalig. Ik bedoel... echt huge! Er is een gebied dat 13 keer (!) groter is dan Nederland nodig om soja voor de veestapel te produceren. Dit leidt tot een aantal hele vervelende situaties.

• De lokale boeren kunnen niet concurreren met de grote bedrijven. Ze zijn totaal afhankelijk van de export terwijl ze het moeten doen met minimaal loon.
• Om te zorgen dat de soja-teelt zo snel mogelijk geëxporteerd kan worden, worden er bestrijdingsmiddelen gebruikt. Dit wordt met vliegtuigjes gedaan, omdat de oppervlakte van de soja-velden zo enorm groot is. Dat is efficiënt, maar niet heel nauwkeurig. Het leidt daardoor tot vergiftigingen van het water, de grond en de lucht in de omringende dorpen. Dit komt de gezondheid van de lokale bevolking niet ten goede.
• Er vindt veel erosie plaats omdat er zo eenzijdig verbouwd wordt. De sojaplanten zijn relatief klein en hebben korte wortels waardoor er met de eerste de beste regenbui of flinke windvlaag veel planten wegspoelen of wegwaaien. Ook bodemerosie zorgt voor problemen; de grond wordt onvruchtbaar en oogsten mislukken. Dit komt omdat er een tekort aan mest is om de bodem te voorzien van voldoende voedingsstoffen. En, dat terwijl wij hier juist kampen met een enorm overschot en een mestprobleem hebben.
• Doordat de vraag naar soja toeneemt, wordt bos omgezet in landbouwgrond. Niet alleen het feit dat bij het kappen CO2 vrijkomt, maar ook het feit dat bomen CO2 kunnen opnemen en sojaplanten dat in veel veel mindere mate kunnen, zorgt ervoor dat er meer broeikasgassen in de lucht komen.

Al met al is de sojaproductie niet echt milieu- en arbeidsvriendelijk. De volgende vraag: waar wordt de opbrengst van de soja-productie in dat gebied van 13x Nederland dan voor gebruikt? De gemiddelde nederlander eet namelijk geen sojabonen op z'n boterham ;). Dat klopt, wij eten maar zo’n 10% van de hele soja productie direct. De rest wordt verstopt en zit verborgen in ons vlees, zuivel en eieren! Voor een simpele hamburger van 100 g wordt maar liefst 46 g gebruikt. Dat is bijna de helft! De voeding van onze veeteelt bestaat voor een enorm groot deel uit soja. Dat is niet erg, want het is een goede voedingsbron voor dieren. Maar, de laatste 50 jaar is de hoeveelheid vee expontentieel gestegen en de soja-industrie moest dit blijven bijbenen om aan de vraag te kunnen voldoen. Dat is funest geworden en daardoor zijn we nu in een vervelende situatie beland; mestoverschot, enorm veel dieren. En, uitstoot aan de ene kant van de wereld. Gekapte bossen, vervuilde lucht en slechte arbeidsomstandigheden aan de andere kant van de wereld. En dat allemaal voor dat stukje vlees op je bord. Is het dat waard?

Sta eens bewust stil bij jouw soja-consumptie.

Het is goed om eens bewust na te denken over jouw consumptie van soja. Ook voor biologisch vlees/ zuivel en ei is soja nodig. Met biologisch eten gaan we het niet redden. Het moet echt vele malen minder. Rigoreus minder. Dat is een uitdaging waar we met z’n allen voor staan, maar als iedereen zijn steentje bijdraagt ben ik ervan overtuigt dat we samen weer een beetje terug kunnen naar hoe het ooit was. De ideale situatie? Kringlooplandbouw: alle voedingsstoffen worden optimaal gebruikt, het vee eet de restproducten en mest dient als voedingsstof voor de landbouw. That's it.

Sojadranken en vleesvervangers.

Je vraagt je misschien af hoe het dan met sojadranken en vleesvervangers zit? Die worden vaak gemaakt van lokale sojavelden uit Europa – zoals de velden in Spanje of Canada. Je kan op de website van de verschillende merken en bedrijven vaak terugvinden waar de soja vandaan komt en hoe het wordt geproduceerd. Een smoothie met sojadrink, wat fruit en granen is dus best een duurzame maaltijd!

Wat voedingsstoffen betreft is sojadrink het meest vergelijkbaar met koeienmelk (t.o.v. bijvoorbeeld haver- of amandeldrink). Het is rijk aan eiwitten en onverzadigde vetten, het bevat ijzer en vitamine B1. Fabrikanten voegen vaak nog calcium en andere B-vitamines toe, om er een meer volwaardige zuivelvervanger van te maken. Kies wel altijd voor een ongezoete variant, extra suikers wil je liever niet binnen krijgen.

Soja en je hormonen.

Soja bevat fyto-oestrogenen. Je lichaam ziet deze oestrogenen als lichaamseigen en dat kan voor een hormonale onbalans zorgen. Hoewel ze bij een oestrogeentekort (wat vaak in de overgang voorkomt) juist de hormonen kunnen reguleren vallen ze onder de 'hormoonverstoorders'. Of je het nou binnen krijgt met je stukje vlees of een vleesvervanger maakt voor dat feit niet veel uit. ;).

Fytinezuur in soja.

Soja is geen eiwitvervanger en je moet het dan ook met mate eten, het liefst in combinatie met veel vezels en groente, maar weinig verzadigd vet. Maar wat maakt het dan dat je soja met mate moet eten? Soja bevat het stofje Fytinezuur, een antinutrient, en dat heeft voor- en nadelen. Het voordeel van antinutrienten is dat het de rol van antioxidant heeft, het beschermt ons tegen ziektes. Ze binden aan toxische stoffen zodat deze niet opgenomen kunnen worden in ons lichaam. Ze beschermen ons op die manier tegen vervuiling van buitenaf.

Maar…

Fytinezuur is ook licht toxisch en slecht verteerbaar. Als het aan de nutriënten bindt die wij wel in ons lichaam zouden willen opnemen dan gooit fytinezuur roet in het eten. Fytinezuur zit overigens niet alleen in soja, maar ook in granen, zemelen, rauwe cacao, koffie, noten, zaden en peulvruchten. Toch.. hebben al deze producten meer voordelen dan nadelen en zou het zonde zijn als je ze hierdoor laat staan.

Het moraal van dit verhaal: eet gezond, heel gevarieerd en alles met mate.

Dit artikel is geschreven door Maartje Bregman.